Ստամոքսի և 12-մատնյա աղու խոցային հիվանդություն

Խոցային հիվանդությունը քրոնիկական պաթոլոգիա է, որը բնութագրվում է ստամոքսի կամ 12-մատնյա աղու պատում խոցային դեֆեկտների առաջացմամբ: Խոցը կարելի է պատկերացնել ստամոքսի և 12-մատնյա աղու պատին «վերքի» տեսքով:

Խոցային հիվանդությունը առաջանում է ստամոքսի լորձաթաղանթի «պաշտպանական» և «ագրեսիայի» ֆակտորների դիսբալանսի արդյունքում:

Խոցային հիվանդության առաջացման ռիսկի գործոններն են՝

• Helicobacter Pylori – հիմնական ֆակտորը
• Ժառանգական նախատրամադրվածությունը
• Ծխելը
• Արյան առաջին խմբի անտիգենները
• Դեղորայքային պրեպարատները (սալիցիլատներ, ոչ ստերոիդ հակաբորբոքային պրեպարատներ, սերոիդ հորմոններ և այլն)
• Ալկոհոլի չարաշահումը
• Ոչ ռացիոնալ սնունդը
• Նյարդային և ֆիզիկական գերլարվածությունը, հաճախակի սթրեսները

Խոցային հիվանդության հիմնական ախտանիշներն են.

• ցավեր որովայնի վերին հատվածներում (էպիգաստրալ շրջանում),
• սրտխառնոց,
• այրոցի զգացում,
• գխտոց (օդով և կերակրով),
• փսխում,
• ախորժակի խանգարումներ

Խոցային հիվանդության բուժումը

Ի՞նչ նպատակ է հետապնդում բուժումը.

• հիվանդության ախտանիշների վերացում,
• լորձաթաղանթի խոցոտման ապաքինում,
• բարդությունների զարգացման կանխում:

Խոցային հիվանդության բարդությունները.

• Արյունահոսություն,
• թափածակում – պատի ողջ հաստության քայքայում խոցով,
• պենետրացիա – խոցի թափանցում ստամոքսի և 12-մատնյա աղու հետ հարակից օրգաններ (ենթաստամոքսային գեղձ, փոքր ճարպոն, լեղուղիներ),
• ստամոքսաելքի նեղացում (ստենոզ),
• խոցի մալիգնիզացիա (չարորակացում):

Ստամոքսի խոցային հիվանդությամբ բոլոր պացիենտները պետք է գտնվեն բժշկի հսկողության տակ և գան ընդունելության տարեկան ոչ պակաս քան 2-4 անգամ: Էնդոսկոպիկ հետազոտություն բիոպսիայով պարտադիր է տարին 2 անգամ:

Պրոգնոզը.

• դեպքերի մեծամասնությունում պրոգնոզը բարենպաստ է,
• ստամոքսի խոցի բուժման տևողությունը ուղիղ համեմատական է ռացիոնալ կոնսերվատիվ բուժմանը և ռիսկի գործոնների վերացմանը,
• ստամոքսում Helicobacter Pilori-ի մշտական առկայությունը կարևոր ֆակտոր է հիվանդության ռեցիդիվի առաջացման համար,
• սննդակարգի (դիետայի) և առողջ կենսակերպի պահպանման դեպքում հնարավոր է խոցային հիվանդության ընթացքը առանց սրացումների:

Խոցային հիվանդությամբ հիվանդների սխալները.

• սննդային սոդայի հաճախակի օգտագործումը,
• խոցային հիվանդության և գաստրիտի ախտանիշները կարող են նման լինել, ուստի խոցային հիվանդությամբ հիվանդները հաճախ երկար չեն դիմում բժշկի, հաշվելով գաստրիտը ժամանակավոր հիվանդություն, որը չի պահանջում հատուկ բուժում,
• շատ հիվանդներ, իմանալով, որ ունեն խոցային հիվանդություն, չեն հսկվում բժշկի մոտ և չեն անցնում կանոնավոր հետազոտություններ:

Դա բերում է կյանքի համար վտանգավոր բարդությունների ուշացած հայտնաբերմանը:

XX դարի վերջը բժշկության մեջ նշանավորվեց խոցային հիվանդության դեղորայքային բուժման հնարավորությունների զգալի մեծացմամբ և հաջողություններով: Ի հայտ եկան նոր պրեպարատներ և տեխնոլոգիաներ, առաջին հերթին H2 բլոկատորները, «պրոտոնային պոմպի» (կամ «պրոտոնային հոսքի») ինհիբիտորները, Helicobacter Pylori-ի էռադիկացիայի միջոցները և այլն:

Դրանց կիրառումը բազմաթիվ դեպքերում բերում է խոցերի լավացման և թույլ է տալիս հասնել հիվանդության կայուն ռեմիսիայի: Ասվածը կարող է հարցականի տակ դնել երկար ժամանակ գոյություն ունեցող պնդումը այն մասին, որ խոցային հիվանդության վիրաբուժական բուժումը պետք է նախորդի բարդությունների զարգացմանը:

Խոցային հիվանդության վիրաբուժական բուժման ցուցումները խոցի դուոդենալ և ստամոքսային տեղակայմամբ հիվանդների մոտ միանշանակ և միանման չեն, ինչը բացատրվում է նրանց պաթոգենեզի տարբերությամբ, ստամոքսի մարմնի և պրեպիլորիկ մասի խոցերի մալիգնիզացիայի հակվածությամբ: Խոցային հիվանդության վիրաբուժական բուժման բացարձակ ցուցումներն են խոցի թափածակումը, մալիգնիզացիան կամ հիմնավոր կասկածը, պրոֆուզ ստամոքս-աղիքային արյունահոսությունը, որը չի դադարում կոնսերվատիվ միջոցներով, ստամոքսի սուբ- և դեկոմպենսացված ստենոզը: Պայմանական-բացարձակ ցուցում են հանդիսանում պենետրացվող և կալյոզ խոցերը, կրկնվող արյունահոսությունները, որոնք դադարում են կոնսերվատիվ բուժման միջոցով, ստամոքսաելքի կոմպենսացված ստենոզը:

Ներկայումս գաստրոդուոդենալ խոցերի վիրաբուժական բուժման ցուցումները ճշգրտվել են հիմնականում չբարդացած խրոնիկական խոցային հիվանդությամբ հիվանդների խմբում: Այսպես, ստամոքսի մարմնի (I տիպ ըստ Ջոնսոնի) և պրեպիլորիկ հատվածի չբարդացած, հյուսվածքաբանորեն ապացուցված խոցային հիվանդության դեպքում վիրահատության հարցը պետք է լուծվի հիվանդության հայտնաբերման պահից 1 տարվա ընթացքում: Սա նշանակում է, որ եթե խոցը, չնայած անցկացված ադեքվատ, տևական (մինչև 2 ամիս) կոնսերվատիվ բուժմանը, չի լավանում կամ արագ ռեցիդիվում է, ապա հիվանդներին պետք է վիրահատել: 12-մատնյա աղու խոցային հիվանդության ժամանակ վիրահատական միջամտության իրականացման ժամկետները ընտրվում են անհատականորեն կախված կոնսերվատիվ բուժման արդյունավետությունից, ռեցիդիվների հաճախականությունից և բարդություննեի առաջացման վտանգից:

Այսպես, առաջնակի հաստատված ախտորոշմամբ անձանց նշանակվում է կոմպլեքս դեղորայքային բուժում: Եթե հետագայում խոցը, չնայած անցկացվող բուժմանը, ռեցիդիվում է տարեկան 3-4 անգամ, դանդաղ է լավանում, ուղեկցվում է կրկնվող արյունահոսություններով, կրկնվում է խոցի կարումից հետո, իջեցնում է աշխատունակությունը, ինչպես նաև բազմաթիվ խոցերի դեպքում, վիրահատության իրականացումը ցուցված է առաջին 1-2 տարվա ընթացքում: Ավելի հազվադեպ ռեցիդիվների ժամանակ վիրահատական բուժման հարցը վճռվում է 4-6 տարվա ընթացքում՝ ելնելով խոցերի բարդությունների զարգացման վտանգից (ստենոզ, պենետրացիա և այլն):

Գոյություն ունի խոցային հիվանդության վիրաբուժական բուժման 2 եղանակ (մեթոդ)՝ ստամոքսի մասնահատում և օրգանպահպանող վիրահատություն: Դրանցից յուրաքանչյուրն իր հերթին ունի բազմաթիվ մոդիֆիկացիաներ (տեսակներ), որոնց ընտրության հարցը խիստ անհատական է և կախված է մի շարք ֆակտորներից (հանգամանքներից)՝ խոցի բնույթից և տեղակայումից, ստամոքսահյութի թթվայնությունից, անատոմիական և տեխնիկական պայմաններից և առանձնահատկություններից (մալիգնիզացիայի կասկած, բազմաթիվ խոցեր և այլն), հիվանդի ընդհանուր վիճակից, ուղեկցող հիվանդությունների առկայությունից:

«Իզմիրլյան» ԲԿ ընդհանուր և լապարասկոպիկ վիրաբուժության բաժանմունքի վարիչ Հրաչյա Վազգենի Բաղդասարյան
Հեռ. 24 40 81, 091 33 06 69